
Viering 25-jarig jubileum van Cruyff Education, een tribuut aan het academische gedachtegoed van Johan Cruijff
24 mei 2024
Sporters van Cruyff Education in Parijs voor de Olympische Spelen van 2024
26 juli 2024
Viering 25-jarig jubileum van Cruyff Education, een tribuut aan het academische gedachtegoed van Johan Cruijff
24 mei 2024
Sporters van Cruyff Education in Parijs voor de Olympische Spelen van 2024
26 juli 2024
Toekomstgericht onderwijs voor topsporters - deel 1
Joyce van Kooten en Edzard Zeinstra, docenten van Johan Cruyff Academy Amsterdam, gaan in op de ingrijpende vernieuwingen in het onderwijs voor topsporters, die er recent zijn ingezet
Geen tentamens meer! Het keiharde blokken voor een examen behoort voor de nieuwe studenten van Johan Cruyff Academy Amsterdam tot het verleden. Dat zal menig student als muziek in de oren klinken. De snel veranderende maatschappij vraagt om een ander type young professional. Goed opgeleide starters, die weten welke skills ze moeten ontwikkelen om snel te kunnen schakelen, om in te spelen op de continue ontwikkelingen in de sportindustrie, de sector waar Johan Cruyff Academy voor opleidt. De ontwikkelingen vragen om aanpassingen in het onderwijs voor topsporters van de Johan Cruyff Academy, want er is krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt en bedrijven zitten te springen om goed opgeleide sportmarketeers. Vanaf september 2023 krijgen de eerstejaars studenten in Amsterdam op een andere manier de studie aangeboden. En alhoewel er kritische geluiden zijn - normaal bij zulke grote veranderingen - zijn de ervaringen overwegend positief, zowel bij de docenten als bij de studenten. Bovendien komen de studenten meer naar de onderwijslocatie dan vroeger en is er minder studieuitval.
We spreken met twee docenten, Joyce van Kooten en Edzard Zeinstra, over de vernieuwingen. We gaan in op hoe de studenten nu hun skills ontwikkelen en wat er in de plaats is gekomen van de tentamens en examens en hoe daarbij de kwaliteit van het hbo-onderwijs gewaarborgd blijft. Eerstejaars studente en top-rolstoelbasketbalster Xena Wimmenhoeve, deelt haar persoonlijke ervaringen met deze nieuwe manier van studeren.
Uitdagingen onderwijs
- Hoe zorg je ervoor dat studenten niet alleen op het klassieke tentamenmoment alles weten en daarna alles weer vergeten?
- Hoe bereiken de studenten een voldoende mate van inhoudelijke diepgang, terwijl lezen en het (papieren) studieboek steeds minder populair worden?
- Hoe bied je vakinhoud aan, die studenten vervolgens direct in praktijkopdrachten kunnen toepassen?
- Hoe speel je als opleiding in op de behoefte aan flexibiliteit en tijd- en plaatsonafhankelijk leren?
Waarom was de Johan Cruyff Academy een goede plek om de onderwijsinnovatie als eerste uit te proberen?
Johan Cruyff Academy biedt al een kwarteeuw maximale flexibiliteit en online en blended leermogelijkheden, zodat topsporters ook tijdens hun toernooien en wedstrijden de mogelijkheid hebben om door te studeren. Bovendien biedt de overzienbare grootte van Johan Cruyff Academy een geschikte omgeving om onderwijsinnovaties uit te proberen. Hun doelgroep, de topsporters, stelt hoge eisen aan het onderwijs. Is het werkbaar voor hen, dan is het ook werkbaar voor andere studenten. Voor de ontwikkeling van onderwijs en nieuwe curricula is het dus ideaal, om gebruik te maken van de kennis en ervaring van het team van Johan Cruyff Academy.

Edzard Zeinstra en Joyce van Kooten, docenten Johan Cruyff Academy Amsterdam, gaan in op de vernieuwingen in het onderwijs voor topsporters.
Wat houdt de onderwijsverandering in?
De huidige ontwikkelingen in het onderwijs reiken verder dan het hbo. In de dynamische onderwijswereld, en ook daarbuiten, bestaat op alle niveaus de overtuiging dat elke persoon een unieke ontwikkeling doormaakt en dus ook unieke leerbehoeften heeft. Om aan deze diversiteit te voldoen, moeten we ons onderwijs aanpassen. Het doel is studenten te helpen hun kennis en vaardigheden te verbeteren, zodat ze hun individuele leerdoelen bereiken.
"Een overtuiging die nu breed gedeeld wordt, is dat elke persoon een unieke ontwikkeling doormaakt en dus ook unieke leerbehoeften heeft. Om aan deze diversiteit te voldoen, moeten we ons onderwijs aanpassen"
Twee belangrijke uitgangspunten in het moderne onderwijs daarbij zijn:
- Gepersonaliseerd leren: De nadruk ligt steeds meer op het aanpassen van het onderwijs aan de individuele leerbehoeften van elke student. Dankzij technologie kunnen we onderwijs beter afstemmen op de capaciteiten van elke student.
- Formatief handelen: Hierbij ligt de focus op de continue ontwikkeling en reflectie van de student, in plaats van één toetsmoment aan het einde van een leertraject. Studenten krijgen tijdens het hele leerproces voortdurende ondersteuning en feedback.
Als team van Johan Cruyff Academy Amsterdam hebben wij hieraan toegevoegd dat we onderwijs aanbieden in leergemeenschappen of studentencommunities. In deze leergemeenschappen werken alle studenten samen aan studieopdrachten. Dit betekent dat een derde uitgangspunt, namelijk samenwerkend leren, centraal staat in onze aanpak.
"Gepersonaliseerd leren en formatief handelen zijn de twee pijlers van de onderwijsvernieuwing. En de studenten werken in leergemeenschappen samen aan studieopdrachten. Dit betekent dat samenwerkend leren als derde pijler, centraal staat in onze aanpak"
De veranderingen in onze onderwijsmethoden zijn ook ingegeven door de veranderende behoeften van het werkveld. In het werkveld werd steeds vaker de afstemming gemist tussen wat studenten tijdens hun opleiding leren en wat ze in de praktijk nodig hebben. Traditioneel werken we in het hbo veel met rapporten en tentamens, oftewel kennistoetsen. Echter, deze manier van werken komt vaak niet overeenkomt met de praktijk. Vooral bij stage- en afstudeerprojecten merkten we dat de studenten op een meer flexibele manier diensten en producten moeten leveren, zoals marketingproducten.
"In het bedrijfsleven wordt een juiste skillset steeds belangrijker en meer gewaardeerd, dan kennis die uit een boek kan worden geleerd"
Bedrijven hechten daarom steeds meer waarde aan de juiste vaardigheden. Vaak horen we van hen: “Als afgestudeerden maar de juiste vaardigheden hebben, de benodigde kennis kunnen wij ze wel bijbrengen.” Veel kennis verandert bovendien snel, ook in de sportmarketing, door nieuwe technologieën, terminologieën, modellen en producten. In het bedrijfsleven wordt een juiste skillset steeds belangrijker en meer gewaardeerd, dan kennis die uit een boek kan worden geleerd.
"We kunnen dankzij de veranderingen nu beter inspelen op de behoeften van zowel de studenten als het werkveld"
Door deze veranderingen in het onderwijs aan te brengen, kunnen we beter inspelen op de behoeften van zowel studenten als het werkveld, en de studenten beter voorbereiden op een succesvolle carrière.

In mijn vorige opleiding had ik wel tentamens en examens. Dan ben je aan het stampen vlak ervoor en daarna vergeet je het eigenlijk direct weer. Het scheelt ook dat die stress voor tentamens nu weggenomen is. Je hebt minder momenten in de studie waar je enorm naartoe leeft en moet pieken. Dat komt voor het sporten heel goed uit. Dan kan ik me daar beter focussen.
Xena Wimmenhoeve
Paralympisch basketbalster en student Johan Cruyff Academy
Foto credits: HvA, Topsport Academie Amsterdam
Wordt theorie minder belangrijk in het hbo?
Nee, niet per se, hoewel dit soms onderwerp van discussie is. Als hbo-onderwijsinstelling blijven we ons richten op theorie en kennis, en aan de Johan Cruyff Academy leiden we studenten nog steeds op tot professionals in de commerciële economie.
"De studenten passen de theorie en kennis nu eerder toe, in plaats van dat we het pas aan het einde van een leertraject toetsen en hopen dat ze het daarna gaan toepassen"
Wat wel echt anders is, is dat studenten de theorie en kennis nu eerder toepassen, in plaats van dat we het pas aan het einde van een leertraject toetsen en hopen dat ze het daarna gaan toepassen. Onze visie is dat ze meer zullen leren – en dat het ook beter beklijft – als ze samenwerken aan opdrachten, dan wanneer ze als individu van vak naar vak gaan, zoals in het traditionele onderwijs gebeurt. Dan hebben ze bijvoorbeeld Engels, communicatieve vaardigheden, commerciële economie, enzovoort, allemaal losse vakken waarbij de kennis ook per vak onafhankelijk wordt getoetst. Dat werkte niet meer.
"We gaan ervan uit dat de studenten meer zullen leren als ze hun kennis direct toepassen en dat het zo ook beter beklijft"

We krijgen groepsopdrachten die gebaseerd zijn op echte cases, waaraan je met andere studenten werkt. Daar krijgen we feedback op en worden we op beoordeeld. Het is alsof je als young professional echt aan het werk bent bij een bedrijf. Je leert niet alleen de dingen die je moet weten, maar je past het ook toe. Daar leer je uiteindelijk veel meer van, denk ik.
Xena Wimmenhoeve
Paralympisch basketbalster en student Johan Cruyff Academy
Foto credits: HvA, Topsport Academie Amsterdam
Wat was er mis met examens en toetsen?
Het probleem lag niet direct bij de examens en toetsen zelf, aangezien we als opleiding op veel vlakken goed scoorden en de studierendementen ook goed waren. Het echte probleem was dat losse vakken in de praktijk geen rol spelen, waardoor het voor studenten steeds moeilijker werd om verbanden te leggen tussen wat ze hadden geleerd en de uitdagingen waar ze in de marketingpraktijk mee te maken kregen.
"Het fragmentarische systeem met vakken bemoeilijkte een integrale en samenhangende toepassing door studenten van hun kennis en vaardigheden in echte situaties"
Ook voor ons als docententeam was dit een uitdaging. Bijvoorbeeld, als de ene docent de projectdocent was en een ander gaf les in communicatieve vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling, dan moest die docent continu informeren over de voortgang van het project om het onderwijs daarop af te stemmen. En de studenten moesten vervolgens zelf de vertaalslag maken en de verbinding leggen tussen alle kennisvakken, meestal zo’n vijf of zes verschillende, en deze toepassen in de praktijk. Dit fragmentarische systeem bemoeilijkte een integrale en samenhangende toepassing van hun kennis en vaardigheden in echte situaties.

Ik sport op Papendal en zit daarom in een groepje dat alles online doet. Dat is fijn! We werkten bijvoorbeeld aan een opdracht van Patagonia, waarvoor we iets nieuws moesten bedenken. Een medewerker legde het uit. We deden marktonderzoek en kwamen met ideeën. Daarop kregen we feedback. Je leert zo het bedrijf en de problematiek kennen, om met een goede oplossing te komen. Daar hebben wij als studenten iets aan en Patagonia uiteindelijk ook; een win-win.
Xena Wimmenhoeve
Paralympisch basketbalster en student Johan Cruyff Academy
Foto credits: eigen foto Xena
Hoe wordt er nu geleerd?
Onze visie bij de Johan Cruyff Academy is gericht op het aantrekkelijk blijven voor het werkveld, nu en in de toekomst. Daarom bieden we toekomstgericht onderwijs aan, waarbij toekomstige professionals leren hoe ze snel kunnen schakelen in de echte beroepspraktijk en welke vaardigheden daarbij belangrijk zijn. Dit vergt specifieke didactische uitgangspunten. We hebben ervoor gekozen om studenten vier uitdagende opdrachten te laten uitvoeren, elk goed voor vijftien studiepunten, en relevant voor de echte praktijk, met echte opdrachtgevers.
"De toekomstige professionals moeten vooral leren hoe ze snel kunnen schakelen in de echte beroepspraktijk en welke vaardigheden daarbij belangrijk zijn"
Drie belangrijke aspecten aan onze aanpak zijn:
- Samenwerkend leren: Studenten werken samen, binnen de leergemeenschappen en leren ook veel van elkaar, in plaats van dat wij ze simpelweg vertellen wat ze moeten doen. En ze werken ook meer samen met ons, als docenten. Het docententeam geeft meer feedback en staat dichter bij het werk dat de studenten opleveren.
- Geïntegreerd onderwijs: In plaats van losse vakken met elk hun eigen studiepunten, zijn er nu vier projecten van vijftien studiepunten waarin alle leeronderdelen geïntegreerd zijn. Elk project omvat alle aspecten van het leertraject, waardoor kennis en vaardigheden in samenhang worden geleerd.
- Geïntegreerde toetsing: In plaats van afzonderlijke kennistoetsen, werken studenten aan beroepsproducten die beoordeeld worden. Deze aanpak zorgt ervoor dat de toetsing direct gekoppeld is aan de praktijk.
"In een nog nauwere relatie met de opdrachtgevers, krijgen de studenten echte uitdagingen voorgelegd, die zij als een marketingbureau benaderen"
Er is ook een nog nauwere relatie met de opdrachtgevers, die echte problemen of uitdagingen voorleggen. Studenten benaderen deze uitdagingen zoveel mogelijk zoals een echt bedrijf dat zou doen. Zij fungeren als een marketingbureau en wij begeleiden hen daarbij. Deze methode zorgt ervoor dat studenten leren door te doen en hun theoretische kennis direct kunnen toepassen in praktische situaties.

Edzard Zeinstra en Joyce van Kooten, docenten Johan Cruyff Academy Amsterdam.