Gordon Machielsen - Wij willen iets neerzetten wat emotie oproept en impact heeft - Johan Cruyff Academy
Bij elk event iets neerzetten dat emotie oproept en impact nalaat
1 februari 2020
Ziggy Tabacznik: Judo is een ideale sport voor de ondersteuning van kinderen bij hun ontwikkeling en sociale prestaties - Johan Cruyff Academy
Judo als ideale sport voor de ondersteuning van de ontwikkeling van kinderen
1 april 2020
parallax background


Aan team building moet continu gewerkt worden, net als in topsport

Ewout Boogaard was tophandballer tijdens zijn studietijd aan de Johan Cruyff Academy en heeft zich doorontwikkeld tot teaming specialist en leadership coach in het bedrijfsleven. Hij is mede-eigenaar van Coureagous teaming.

Fit blijven en een gezond leven leiden. Een gezond bedrijfsklimaat creëren. Van topsport kunnen we veel leren op dat gebied, maar ook daar gaat het niet vanzelf. “Ik verbaas me er wel eens over dat sommige bedrijven een paar dagen de hei op gaan om gedrag te veranderen, of een cultuurverandering te bewerkstelligen. In de topsport is dat een proces waar we continu aan werken”.

Dat zijn woorden van Ewout Boogaard, alumnus van het eerste uur van de Johan Cruyff Academy en mede-eigenaar van Coureagous teaming. In zijn loopbaan heeft hij zich van tophandballer tot teaming specialist en leadership coach ontwikkeld, waar hij kennis met moed, gevoeligheid en nieuwsgierigheid combineert. De moed om te vragen wat anderen alleen maar durven te denken. De gevoeligheid om goed op de hoogte te zijn van de motieven en gevoelens van anderen. De nieuwsgierigheid om te willen ontdekken wat er echt aan de hand is.

“Nieuwe doelen bereik je door eerlijk tegen jezelf te zijn en moed te verzamelen om wat te veranderen" - Ewout Boogaard

Het is Ewouts' ambitie om meer authenticiteit, moed en gezondheid in managementteams en boardrooms te brengen, want "alleen op deze manier kunnen gezamenlijke doelen op een energieke manier worden bereikt in snel veranderende omstandigheden. Dat bereik je door eerlijk tegen jezelf te zijn, je onzekerheden onder ogen te zien en moed te verzamelen om wat te veranderen, om dat vervolgens in te zetten in management en bij de begeleiding van anderen, net zoals Johan Cruijff zei: 'Je kan alleen anderen coachen, als je jezelf kan coachen'.

Ewouts verhaal gaat over topsport, leren van fouten en je onzekerheden en de moed hebben om dit onder ogen te zien, om veranderingen te bewerkstelligen, op én buiten het speelveld.

Ewout Boogaard: Moedige keuzes leiden tot succes of waardevolle leerervaringen en zijn een basis voor zelfwaardering - Johan Cruyff Academy

Spelen om te winnen

In 1997 debuteerde ik op 17-jarige leeftijd in de eredivisie handbal. Ik mocht de laatste tien minuten van de wedstrijd spelen. Zenuwachtig stapte ik het veld in. Iedere bal die ik in mijn handen kreeg speelde ik zo snel mogelijk weer terug. Na het laatste fluitsignaal stapte ik tevreden het veld af. Ik had geen fouten gemaakt.

’s Avonds kon ik moeilijk slapen. Ik had gedacht dat ik me trots zou voelen maar er overheerste een soort gevoel van schaamte. Wat was dat? Hoe kwam dat? Ik had immers net een succesvol debuut gemaakt. Draaiend in bed schrok ik opeens wakker. Het was me kraakhelder, ik was klaarwakker. Ik had gespeeld om niet te verliezen, gespeeld vanuit de drijfveer om geen fouten te maken. Geen acties, geen fouten en dus ook geen trots.

“I learned that courage was not the absence of fear, but the triumph over it. The brave man is not he who does not feel afraid, but he who conquers that fear”

Nelson Mandela

Dat moment vergeet ik nooit meer. Vanaf dat moment heb ik me voorgenomen altijd te spelen om te winnen. Binnen maar ook buiten de lijnen van het handbalveld. Dat vergt moed. De moed om - zoals in de bekende quote van Nelson Mandela die we op de homepage van onze website hebben gezet - mijn angsten onder ogen te zien en te overwinnen, iedere dag, iedere training, iedere wedstrijd, ieder moment opnieuw. Natuurlijk heb ik daarna nog voldoende wedstrijden verprutst, verloren of fouten gemaakt, maar wel altijd met het goede gevoel achteraf: Het gevoel van trots.

Ewout Boogaard: Moedige keuzes leiden tot succes of waardevolle leerervaringen en zijn een basis voor zelfwaardering - Johan Cruyff Academy

Teamcoach op een ander speelveld

Als handballer liep ik tegen een aantal barrières aan, drie wel te verstaan. De eerste was een fysieke barrière: Ik was te licht, had te weinig kracht en was eigenlijk te klein. Aan dat laatste kon ik weinig doen, maar ik kon wel extra werken aan mijn fysieke conditie. Om te begrijpen wat ik daarvoor moest doen en niet klakkeloos een trainer achterna te lopen, volgde ik een aantal strength en conditioning opleidingen en via het netwerk van de Johan Cruyff Academy sprak ik met enkele toptrainers op dit vakgebied. Met een goed programma en een flinke dosis discipline verdween die barrière uiteindelijk als sneeuw voor de zon. Ik denk zelfs dat mijn fysieke kracht één van mijn grootste sterktes werd.

“Als handballer leerde ik hoe je fysieke, mentale en sociale barrières kunt overwinnen" - Ewout Boogaard

Een tweede barrière die ik ervoer was een mentale: Teleurstellingen, twijfels, spanning en soms woede. Hoe ga je daarmee om? Gedachtes als ’Kan ik het wel?’ of ‘Ben ik wel goed genoeg?’, die hielpen me niet beter te presteren, maar ze waren er wel! Een fout maken en blijven hangen in negativiteit, het hielp niet maar het gebeurde me wel. Via contacten van de opleiding kwam ik in contact met sportpsychologen en mede dankzij hen ontwikkelde ik een aantal coping-mechanismes die me nu nog dagelijks van pas komen. Later heb ik ook zelf nog enkele coach-opleidingen op dit vlak gevolgd, met als doel anderen te helpen een andere mindset te ontwikkelen.

Een derde barrière was een sociale barrière. Zeker toen ik voor het eerst werd uitgenodigd voor het Nederlands team wist ik me geen houding te geven. Hoe moest ik me opstellen? Het bracht spanning met zich mee. Ik wist niet hoe er mee om te gaan. In het ene team voelde ik me als een vis in het water, in het andere team juist gespannen.

“Ik zag bij topcoaches dat de groepsdynamica voor hun vaak zwaarder woog dan tactische oplossingen" - Ewout Boogaard

Wat me opviel was dat de coaches in de teams waar ik me op mijn best voelde iets gemeenschappelijks deden. Zij hadden naast de speltactiek ook oog voor de groepsdynamica. Sterker nog, in mijn ogen woog de groepsdynamica voor hun zwaarder dan de tactische oplossingen. Coachen op het momentum, op energie, dat leerde ik van hen. De juiste omgeving en sfeer creëren om samen te kunnen presteren. Deze ervaring motiveerde mij om er meer over te willen weten. Ik schreef mijn eindscriptie voor de Johan Cruyff Academy over dit onderwerp vanuit de vraagstelling: 'Hoe gaan topcoaches in verschillende teamsporten om met groepsdynamica en wat daarvan is vertaalbaar naar het bedrijfsleven?'

"Voor mij was het duidelijk, ik wilde uitgroeien tot één van de beste coaches, maar niet in de sport" - Ewout Boogaard

Dankzij mijn carrière als sporter en de studie aan de Johan Cruyff Academy heb ik veel geleerd over fysieke -, mentale - en teamontwikkeling en hoe die drie elkaar beïnvloeden, maar bovenal heb ik de kracht van echt goede coaches mogen ervaren. Voor mij was het duidelijk, ik wilde uitgroeien tot één van de beste coaches. In de sport? Nee. Hoewel ik het toen nog niet kon verklaren trok het bedrijfsleven me meer.

Nu, 20 jaar nadat ik mijn studie aan de Johan Cruyff Academy mocht starten, heb ik samen met André Wouters een coaching- en consultancybureau. Het zal je mogelijk niet verbazen dat we ons kantoor Courageous teaming hebben genoemd.
Ewout Boogaard: Moedige keuzes leiden tot succes of waardevolle leerervaringen en zijn een basis voor zelfwaardering - Johan Cruyff Academy

Ewout Boogaard en André Wouters van Courageous teaming

Naar een dynamisch spel

Ergens tijdens het begin van mijn handbalcarrière paste de internationale bond een spelregel aan die het spel aanzienlijk sneller en dynamischer maakte. Tot die tijd bestonden onze tactische teamtrainingen vooral uit spelsystemen trainen. De spelverdeler of coach aan de zijlijn gaf aan welk systeem er in de aanval gespeeld moest worden. Iedereen in het veld kende zijn taak en voerde die uit.

“Door een nieuwe spelregel moesten we leren adequaat op elkaar te reageren. Het werd er stukken leuker door!” - Ewout Boogaard

Tot die tijd was het idee: Goed je taak uitvoeren via het juiste systeem, dat leidt tot doelpunten. Maar door de toenemende snelheid en dynamiek van het spel werkte dit niet meer. Nog voor het systeem was afgerond – of soms zelfs ingezet kon worden – ging het spel alweer de andere kant op. De spelverdeler - en zeker de coach - hadden niet meer de tijd om op de oude manier het aanvalsspel te organiseren.

Onze trainingen veranderden. Het werden meer en meer beslistrainingen waarin twee- of drietallen uitgedaagd werden zelf verschillende, steeds complexere en onvoorstelbaardere, spelsituaties op te lossen. We leerden direct van en met elkaar hoe het de volgende keer nog beter kon. De beslissingsbevoegdheid verschoof naar alle spelers in het veld, om zo alle kansen tot scoren te verzilveren. De structuur haalden we uit de tactische principes, waardoor we adequaat op elkaar konden reageren. Er werd nu meer gevraagd dan alleen hardwerken en gedisciplineerd je taak uitvoeren. Het spel werd daarmee stukken leuker!


Het speelveld van het bedrijfsleven

Op het speelveld van het bedrijfsleven spreken we vaak over de 'VUCA World', Volatile, Uncertain, Complex, and Ambitious. In mijn ogen vertoont die zakenwereld veel overeenkomsten met de ontwikkeling die ik zelf op het handbalveld heb mogen ervaren. Bij de klanten waar ik als coach mag werken, vooral de grotere corporaties, zie en voel ik dezelfde worstelingen.

“In de bedrijfswereld zie ik veel overeenkomsten met de ontwikkeling die ikzelf op het handbalveld heb mogen ervaren" - Ewout Boogaard

Vaak gold ‘als je de organisatie respecteert en je taak uitvoert, komt het wel goed’. Maar dat werkt doorgaans niet meer. Welke principes zijn het dan die voor structuur en houvast kunnen zorgen? Hoe kun je eigen initiatief en creativiteit van medewerkers prikkelen, zodat zij zich volledig kunnen ontplooien? En hoe faciliteer je het proces om met de juiste spelers snel complexe situaties op te pakken, om toe te werken naar bevredigende oplossingen? En hoe maken we ‘leren-in-actie’ mogelijk in het bedrijfsleven?

"Als mensen bewuster worden wat ze echt willen, draagt dat bij aan keuzes die goed zijn voor gezondheid en welbevinden" - Ewout Boogaard

In mijn rol als leadership coach hanteer ik vijf uitgangspunten die daarbij helpen:

  • Handelen uit moed in plaats van angst, vooral door je echte beweegredenen op tafel te leggen en uit je comfortzone te stappen.
  • Leiden in plaats van lijden. Niet klagen over dat wat buiten je invloedssfeer ligt maar veel meer je aandacht richten op datgene waar je wel invloed op hebt.
  • Uitspreken in plaats van meepraten, door de juiste spelers bij elkaar in de ruimte te plaatsen en alle stemmen te laten horen.
  • Nieuwsgierig zijn in plaats van de strijd aan te gaan. Niet iemand proberen te overtuigen van jouw zienswijze als je weerstand ervaart, maar oprecht onderzoeken hoe een ander het ziet.
  • Opbouwen in plaats van afbreken. Niet bekritiseren wat er mist, maar aandacht voor verder bouwen op het sterke wat al aanwezig is.

"Uitspreken, nieuwsgierig zijn en opbouwend handelen zijn een fundament voor sociaal gedrag, team building en samenwerking" - Ewout Boogaard

Wat me vaak opvalt is dat deze aanpak bijdraagt aan het versterken van verschillende (sport) waarden. Zodra mensen bewuster worden van wat ze ervaren en echt willen, draagt dat ook bij aan keuzes die goed zijn voor hun gezondheid en welbevinden. Moedige keuzes maken leiden tot succes of waardevolle leerervaringen. Het is de basis voor zelfwaardering. Het meer in de leidende, verantwoordelijke rol stappen, draagt bij aan het verhoogd en beter presteren. En uitspreken, nieuwsgierig zijn en opbouwend handelen zijn een fundament voor sociaal gedrag, team building en samenwerking.

Ewout Boogaard: Moedige keuzes leiden tot succes of waardevolle leerervaringen en zijn een basis voor zelfwaardering - Johan Cruyff Academy
Uit mijn betoog moge duidelijk zijn dat mijn huidige loopbaan om teams en mensen in het bedrijfsleven te coachen, voortkomt uit mijn tijd als handballer en wat ik daar zelf geleerd heb. Terugblikkend wil ik graag de Johan Cruyff Academy bedanken, dat die dat voor mij mogelijk heeft gemaakt, want alleen daar kon ik mijn topsportcarrière combineren met een studie in een volledige topsport-omgeving. Een studie die tevens het zaadje gepland heeft voor het vak dat ik nu met veel voldoening kan beoefenen om mensen en teams in het bedrijfsleven te coachen.

Ewout Boogaard

Dankzij de Johan Cruyff Academy en het handballen heb ik vele topcoaches ontmoet. Daar heb ik enorm veel van geleerd. Ik heb ook het genoegen gehad om een keer bij Johan Cruijff thuis in Barcelona te mogen zijn, wat op mij veel impact had. Hij is enorm wijs op zijn vakgebied en we kennen allemaal zijn beroemde uitspraken. Er zijn nogal wat ‘Cruyffiaanse uitspraken’, maar twee springen er voor mij echt uit.

“Je gaat het pas zien als je het door hebt”

Deze uitspraak kan je op vele manieren interpreteren. Voor mij is de kern dat je pas ziet wat er echt speelt, als je het spel echt door hebt en als het je lukt om te zien wat er ‘onder water’ speelt. Je moet in staat zijn door de inhoud, de oppervlakkige problemen en procedures heen te kijken, om te zien wat een situatie gevangen houdt, zodat je ook echt iets betekenisvols kunt doen om wat te veranderen en te verbeteren.

De uitspraak is natuurlijk van toepassing op business teams, maar ik heb er zelf ook veel aan gehad. In 2008 besloot ik te stoppen als handballer. Tot die tijd had ik studie en werk gecombineerd met sport, maar de sport stond altijd wel op nummer 1. Er breekt dan een tijd van onzekerheid en onduidelijkheid aan. Wie ben ik nu nog? Wat kan ik nu eigenlijk nog meer dan handballen? Waar kan ik weer een plek vinden die mij voldoening geeft en waar ik een bijdrage mag leveren? Het duurt een tijd voor je dat doorhebt en kunt zien. Wat daarbij hielp was de vraag: ‘wat ik eigenlijk al in het klein deed en groter kon maken’ en het besef dat dit, net als hoe ik had leren handballen, tijd kost.

“Voetballen is heel simpel, maar het moeilijkste wat er is, is simpel voetballen”

Daarmee kom ik direct bij deze tweede uitspraak van Johan, die veel voor mij betekend heeft. Hierbij denk ik altijd aan die befaamde 10.000 uren-norm; Of het nu om topsport gaat of een ander beroep, het kost tijd, oefening, frustratie, hard werken en fouten maken om iets zo goed te kunnen, dat het weer simpel wordt.

Ik merk dat ik als business coach op het gebied van teaming ook aan die norm kom om het weer eenvoudig te kunnen maken. Ik doe mijn werk nu met dezelfde rust en vertrouwen, als waarmee ik aan het eind van mijn handbalcarrière de wedstrijden speelde. Ik durf erop te vertrouwen dat ik eenvoudig en effectief kan omgaan met iedere uitdaging die me te wachten staat.
Ewout Boogaard - Johan Cruyff Academy

Ewout Boogaard

Sport 1999: Handbal
Studie 1999: Sportmarketing (HBO Commerciële Economie), Johan Cruyff Academy
Werk 2020: Teaming specialist en leadership coach, mede-oprichter en mede-eigenaar van Courageous teaming (Ct)

Context: Johan Cruyff Academy staat stil bij het twintigjarig bestaan en heeft tien alumni van het eerste uur geïnterviewd die startten als topsporters om leiders te worden in sportmarketing en gerelateerde gebieden.