“Net als in topsport is er altijd ruimte voor verbetering van de duale carrière”
5 juli 2023
“STARTING 11 helpt bij het bouwen van een veilige infrastructuur rond de topsporter”
Dennis van Vlaanderen gaat in op STARTING 11, de Europese toolkit voor de ondersteuning van de duale carrière van topsporters
In het Nederlandse onderwijs zijn er veel mogelijkheden om topsporters te begeleiden, zodat zij hun sport met hun studie kunnen combineren en succesvol een duale carrière kunnen ontwikkelen. Ook in de sportwereld en daarbuiten wordt steeds meer erkend dat sporters gelukkiger zijn en beter presteren, wanneer hun leven in balans is en ze zich breed kunnen ontplooien op allerlei gebieden die hun interesse hebben. Met Dennis van Vlaanderen gingen we in deel 1 en deel 2 van dit interview op deze aspecten in.
Dennis van Vlaanderen combineerde zelf topsport met een studie en startte in 2000 als topsportcoördinator bij de Johan Cruyff Academy Amsterdam van de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Tegenwoordig is hij manager Topsport & Onderwijs aan de Topsport Academie Amsterdam van diezelfde hogeschool. De succesvolle inspanningen om studerende topsporters te ondersteunen zijn ook op internationaal niveau erkend. De Europese Unie stelde subsidie beschikbaar om de begeleiding van topsporters te verbeteren. Dennis van Vlaanderen werd namens de HvA eindverantwoordelijke voor dit internationale project: STARTING 11.
“Door een veilige infrastructuur rondom de sporter te bouwen, met transparante communicatie en heldere verwachtingen en duidelijke verantwoordelijkheden, kunnen we de beste ondersteuning bieden aan topsporters”
“Door een veilige infrastructuur rondom de sporter te bouwen, met transparante communicatie, heldere verwachtingen en duidelijke verantwoordelijkheden, kunnen we de beste ondersteuning bieden aan topsporters”, aldus Dennis en “vanuit die visie hebben we ook STARTING 11 opgezet, de eerste European Dual Career Toolkit, die ondersteuning biedt in de begeleiding van topsporters in heel Europa”.
Hoe is STARTING 11 tot stand gekomen?
STARTING 11 is een internationaal samenwerkingsverband tussen vijf toonaangevende instellingen op het gebied van toegepast onderzoek en implementatie van duale carrières, waarbij Wolfgang Stockinger van TWIN Sport en ik een voortrekkersrol hadden. Ik was als projectleider eindverantwoordelijk voor het hele project. Wolfgang was verantwoordelijk voor de operationele ontwikkelingen.
De betrokken partnerinstellingen hadden al eerder samengewerkt in Europese projecten, zoals bij de ontwikkeling van de Minimum Quality Requirements for Dual Career Services, een project dat de HvA in opdracht van de Europese commissie in 2015 uitvoerde, onder leiding van Dr Cees Vervoorn.
Voor wie is STARTING 11 bedoeld?
Tijdens de 'Minimum Quality Requirements for Dual Career Services'-studie is een model ontwikkeld dat de wereld rondom de topsporter in vijf cirkels beschrijft. het 'Dual Career Quality Framework' (plaatje hieronder). Er was, tot die tijd, vooral veel Europees onderzoek gedaan naar de wensen en behoeften en belevingswereld van de topsporter zelf (cirkel 1). Daarnaast waren er wat tools in ontwikkeling voor een specifieke doelgroep, ouders, trainers (cirkel 2). Beide zeer belangrijk, maar vooral gefocust op het individu.
Een enthousiaste docent, trainer of werkgever helpt wel voor die ene sporter, maar niet voor de langere termijn. Wil je écht het verschil maken, dan moet de onderwijsinstelling, de sportorganisatie of het bedrijf veranderen. Is dat het geval, dan worden cirkel 1 en 2 automatisch gevoed en heb je een topsportvriendelijke omgeving gecreëerd, die vastgelegd is in beleid en structuur en minder afhankelijk is van enkele enthousiaste personen.
“Wil je écht het verschil maken in de ondersteuning van de duale carrière van topsporters, dan moet de omgeving veranderen”
Met STARTING 11 was –en is– ons doel om de omgeving te veranderen en de wereld rondom de topsporter meer in balans te brengen. Bij STARTING 11 richten wij ons meer op cirkel 3, de sectoren: Onderwijs, Sport en Bedrijfsleven.
Daarbij hebben we gekeken naar de carrière van een sporter, van het moment als talent tot na afronding van de sportcarrière, en vervolgens vroegen we ons af: Met welke organisaties in de drie sectoren krijgt de sporter te maken? Voor die organisaties en de professional die daarbinnen werken hebben we uiteindelijk 17 kant-en-klare tools ontwikkeld.
“De tools zijn vooral bedoeld voor de professionals die topsporters begeleiden in onderwijsorganisaties, sportorganisaties en bedrijven”
Dual Career Quality Framework. STARTING 11 is vooral gericht op cirkel 3, de sectoren: Onderwijs, Sport en Bedrijfsleven.
Waaruit bestaat de inhoud van de Dual Career toolkit?
De tools zijn verdeeld in drie categorieën: Manage, Train en Counsel. In de categorie Manage vind je een aantal tools die onderwijs- en sportinstellingen en bedrijven ondersteunen bij het ontwikkelen van beleid en het bouwen van een infrastructuur. Je kan bijvoorbeeld hier denken aan alle formulieren voor een soepel intakeproces en een stappenplan voor het studietraject.
De Train tools ondersteunen specialisten bij dagelijkse ontwikkeling van hun topsporters. Hier tref je bijvoorbeeld de value cards aan. Een coach of docent kan deze kaarten inzetten om met sporters over hun normen en waarden te praten. Wat is voor jou belangrijk? En wat doe je op het moment dat belangen met elkaar botsen?
De Counsel tools tenslotte, zijn bedoeld voor één-op-één gebruik. Een sportpsycholoog of studentendecaan kan ze inzetten op het moment dat een topsporter grote veranderingen doormaakt, bijvoorbeeld een overstap naar een andere onderwijsinstelling of een verandering in woon- of sportsituatie.
Waarom heeft Europa subsidie toegekend aan STARTING 11?
Binnen sport is er op Europees niveau geld beschikbaar voor onder andere een veilige leefomgeving, gelijke kansen, de impact van een project, kennisdeling en ook duale carrières. Het voorstel voor STARTING 11 om de subsidie te verkrijgen bestond uit een gedegen en samenhangend voorstel vol tastbare resultaten en uitwerkingen en een passende begroting. Wij waren de eersten die de focus legden op cirkel 3, de organisaties waar de topsporter mee te maken heeft. Daarnaast heeft STARTING 11 grote impact op het duale carrière-systeem van landen die dat nog (bijna) niet opgezet hebben. Verder was de internationale toegankelijkheid en bruikbaarheid belangrijk.
Wat was de grootste uitdaging bij het opzetten van STARTING 11?
De grootste uitdaging was een universele toolkit te ontwikkelen, die begrijpelijk en bruikbaar moest zijn voor iedereen in Europa die zich bezighoudt met duale carrières, ongeacht taal, cultuur, voorkennis, systemen, etc. Ik ben enorm blij met de Digital Society School (DSS), onderdeel van de HvA. Zij hebben deze digital omgeving gecreëerd en zijn daarmee deel van het succes ervan. Verder blijft het belangrijk dat we STARTING 11 onder de aandacht brengen en houden bij potentiële gebruikers.
Waarom was het voor de hogeschool belangrijk de expertise met topsportbegeleiding op Europees niveau te delen?
Voor de Hogeschool van Amsterdam waren er diverse redenen waarom STARTING 11 van belang is:
- Ondersteuning internationale positie van de hogeschool en leidende rol als duale carrière expert in Nederland en Europa.
- Onderdeel van het beleid op praktijkgericht onderzoek vanuit het expertisecentrum Urban Vitality.
- Belang van een sterk topsportbeleid binnen de hogeschool.
- Ontwikkelen van een toolkit die ook bruikbaar is voor andere doelgroepen dan topsport.
"Onze inhoudelijke bijdrage was vooral ons topsportbeleid en onze expertise op allerlei vlak, in het bijzonder de duale carrières"
De inhoudelijke bijdrage die de hogeschool met TAA en Johan Cruyff Academy Amsterdam kan leveren, zit vooral in de organisatie van het topsportbeleid en de uitgebreide persoonlijke expertise en ervaringen op het gebied van duale carrières, Europese projecten, Europees netwerk, Europese cultuurverschillen, topsport, onderwijs en verschillende werkvormen.
Wat heeft STARTING 11 jou persoonlijk gebracht?
Voor mij is STARTING 11 een logisch gevolg van de ontwikkelingen die in de voorafgaande jaren hebben plaatsgevonden (zie deel 1 en deel 2 van dit interview). Dit werd buiten de hogeschool opgemerkt door nationale en internationale partijen, die graag een partnership wilden. Door de samenwerking van de TAA met het Lectoraat Topsport en Onderwijs van Dr Cees Vervoorn, ontstond voor mij de mogelijkheid om bij te dragen aan Europese ontwikkelingen.
Kijk ik naar mijn persoonlijke drive dan is die, denk ik, vooral een combinatie van een passie voor sport, mensen helpen, pionieren, ondernemen, het bouwen van een netwerk en het ontmoeten van nieuwe vrienden. Hierdoor was ik in staat zo’n internationaal project te schrijven, bouwen, leiden en succesvol af te ronden, ondanks strubbelingen, persoonswisselingen en de enorme bureaucratie van Europa.
In hoeverre zijn er verschillen in de positie van topsporters binnen Europa?
Er zijn grote verschillen tussen landen in de begeleiding van topsporters. Dat heeft te maken met een aantal factoren:
- Het soort organisatie: In het onderwijs is het in het voortgezet onderwijs anders geregeld dan op een universiteit. In de sport is de rol bij een club anders dan bij een NOC. In het bedrijfsleven is de rol bij een éénmansbedrijf anders dan bij een corporatie.
- De fase van de sporter: De begeleiding van een jong talent is anders dan een Olympisch kampioen.
- Verschillende systemen: In Angelsaksische landen (UK) is het een geïntegreerd systeem met sport en onderwijs op één plek, net als in de VS. Het Oost-Europese systeem is meer sturend in de begeleiding. Het Zuid-Europese systeem kent minder regels en veel losse initiatieven. In Noord-Europa is alles erg gestructureerd met (te) veel regels.
"Het mooie is dat de tools binnen alle verschillende Europese systemen bruikbaar zijn"
Het mooie is dat dit voor de toolkit niks uitmaakt. De tools zijn op zo’n manier ontwikkeld, dat ze voor alle mensen in al deze verschillende systemen bruikbaar zijn. En we hebben tools toegevoegd om beleid te bouwen, of aan te passen om de structuur rondom de topsporter te creëren, of nog beter te maken.
In hoeverre spelen bij topsporters uit verschillende Europese landen, andere uitdagingen om sport en studie te combineren?
Zoals ik al aangaf, zijn er in Europa verschillende systemen die het al dan niet makkelijker maken een duale carrière te volgen. Daarnaast zijn er veel cultuurverschillen. In sommige landen is er geen cultuur om sport en studie te combineren. Daar ga je sporten en daarna zie je het maar. Daartegenover heeft Luxemburg bijvoorbeeld een heel professioneel, gestructureerd systeem voor talenten in het voortgezet onderwijs. Echter, daarna gaan alle talenten naar andere Europese landen voor een vervolgstudie en hun professionele topsportcarrière.
"Er zijn grote verschillen in structuren, culturen, geld en inkomen, waardoor in elk land de uitdagingen van topsporters in hun duale carrière anders zijn"
Daarnaast speelt geld en inkomen een rol, inclusief bijbehorende profcontracten en -verplichtingen, die de combinatie sport-studie beïnvloeden. Op hockey en korfbal na, heeft Nederland geen teamsportcompetities die meedoen met de Europese of internationale top. Maar als je bijvoorbeeld in Servië waterpolo speelt, of in Spanje basketbal, kun je hierbij grote uitdagingen tegenkomen, maar ook hier is het niet onmogelijk om sport en studie te combineren.
Is STARTING 11 af?
Er liggen nog 3 Counsel-tools ‘op de plank’, voor een verdere persoonlijke begeleiding van sporters, alleen ontbreekt het aan geld en tijd om ze af te maken. We zijn met STARTING 11 wel actief op deze drie gebieden:
- De transformatie van de huidige toolkit naar andere talenten dan topsport. Denk aan muziek, dans, cultuur, etc. Dit doe ik al binnen de hogeschool en wordt ook elders in de onderwijswereld gedaan.
- Tools ontwikkelen op basis van nieuwe behoeften uit de markt. Vanuit de hogeschool kijken we nu met name naar Skills en tools die ondersteunen in: Hoe ontwikkel je Skills? Hoe kun je deze ontwikkeling bevorderen? En hoe zet je Skills in om succesvol te worden?
- Bestaande tools uit andere Europese projecten ‘ombouwen’ en implementeren in de STARTING 11 omgeving. Dit is een interessant punt. Er zijn bij de Europese Commissie en diverse Europese organisaties in onderwijs en sport, vele tools bekend, die wel ontwikkeld zijn, maar nog niet bruikbaar. Meestal zijn dit theoretisch onderbouwde tools in Excel- of PowerPoint-formaat voor de eerder beschreven cirkels 1 en 2, maar zonder de ondersteunende digitale omgeving die we via STARTING 11 kunnen aanbieden.
Hoe zou STARTING 11 er in de toekomst uit kunnen zien?
Afgezien van de punten die ik net noemde, zie ik STARTING 11 graag als hét digitale Europese platform voor alle tools op het gebied van duale carrières. Eén omgeving, één systeem, één werkwijze, toegankelijk en bruikbaar voor iedereen in Europa. Dit is overigens ook de wens van de Europese Commissie: Transitie van versnippering naar één omgeving van hoge kwaliteit.
En dat maakt de cirkel rond: Wat 24 jaar geleden begon met de begeleiding van 35 sporters bij de Johan Cruyff Academy, hebben wij ontwikkeld tot een systeem waar iedereen van kan profiteren die zich met topsport bezig houdt, in heel Europa en zelfs daarbuiten. Daar ben ik best een beetje trots op!
---
Deze publicatie is de laatste uit een reeks van drie, waarin Dennis van Vlaanderen ingaat op de begeleiding van topsporters in hun duale carrière. In deel 1 gaan we in op hoe de basis gevormd werd tot wat die begeleiding nu is en in deel 2 behandelen we de state-of-art van die begeleiding vanuit het onderwijs en vanuit de sport.
Dennis van Vlaanderen
Dennis van Vlaanderen volgde in de jaren '90 een duale carrière door zijn topsport (kano) te combineren met een universitaire studie Economie. In februari 2000 startte hij als topsportcoördinator aan de Johan Cruyff Academy Amsterdam, onderdeel van de Hogeschool van Amsterdam (HvA), die in september 1999 van start was gegaan om topsporters de mogelijkheid te bieden hun topsportcarrière met een hbo-opleiding Sportmarketing (Commerciële Economie gericht op de sportindustrie) te combineren. Tussen 2004 en 2009 werkte hij ook voor Johan Cruyff College Amsterdam van het ROC van Amsterdam, dat mbo-opleidingen voor topsporters aanbiedt. Tegenwoordig werkt Dennis als manager Topsport & Onderwijs bij de Topsport Academie Amsterdam (TAA) om duale carrières binnen de hele HvA te ondersteunen. Vanuit die rol is hij ook betrokken bij internationale projecten, waaronder eindverantwoordelijke voor STARTING 11, de eerste European Dual Career Toolkit.
